اسدآباد. عکس از یکی از همشهریان جوان

میرزاآقا عسگری (مانی)
 
ﺍﻭﻟﻴﻦ ﺣﻖﺍﻟﺘﺎﻟﻴﻒ !

سال ۱۳۴۵. اسدآباد. در پانزده سالگی. دوران متوسطه.

               ﻳﻚ ﺧﺎﻧﻮﺍﺩﻩﻯ ﺑﻬﺎﻳﻰ با نام تیموری ﺩﺭﺷﻬﺮﻣﺎ ﺯﻧﺪﮔﻰ ﻣﻰﻛﺮﺩ ﻛﻪ ﺁﺯﺍﺭﺵ ﺑﻪ ﻣﻮﺭﭼﻪ ﻫﻢ ﻧﻤﻰﺭﺳﻴﺪ. ﺍﻣﺎ ﺯﻧﺪﮔﻰ ﺍﻳﻦ ﺧﺎﻧﻮﺍﺩﻩ ﺑﻪ ﺩﺷﻮﺍﺭﻯ ﺯﻧﺪﮔﻰ ﻣﻮﺵ ﺩﺭ ﺷﻬﺮ ﮔﺮﺑﻪﻫﺎ ﺑﻮﺩ! ﭼﻨﺪ ﺗﻦ ﺍﺯ ﻣﺘﻌﺼﺒﻴﻦ ﻣﺤﻞ، ﺑﻪ ﺗﺤﺮﻳﻚ ﺑﺰﺭﮒﺗﺮﻳﻦ «ﺷﺨﺼﻴﺖ ﺭﻭﺣﺎﻧﻰ ﺷﻬﺮ»، ﻳﻌﻨﻰ ﭘﻴﺶﻧﻤﺎﺯ: شیخ کاظم حمزهای، ﺯﻧﺪﮔﻰ ﺭﺍ ﺑﺮﺍﻯ ﺍﻳﻦ ﺧﺎﻧﻮﺍﺩﻩ، ﻏﻴﺮﻗﺎﺑﻞ ﺗﺤﻤﻞ ﻛﺮﺩﻩ ﺑﻮﺩﻧﺪ. ﻛﺎﺭ ﺑﻪ ﺟﺎﻳﻰ ﻛﺸﻴﺪ ﻛﻪ از سوی شیخ کاظم، ﻫﺮﮔﻮﻧﻪ ﺧﺮﻳﺪ ﻭ ﻓﺮﻭﺵ ﻭ ﺭﻓﺖ ﻭ ﺁﻣﺪ ﻭ ﮔﻔﺖ ﻭﮔﻮ ﺑﺎ ﺍﻳﻦ ﺧﺎﻧﻮﺍﺩﻩ، ﻳﻚ ﺳﺮﻩ ﻣﻤﻨﻮﻉ ﻭ ﻏﻴﺮﺷﺮﻋﻰ ﺍﻋﻠﺎﻡ ﺷﺪ. ﭘﺴﺮ ﺍﻳﻦ ﺧﺎﻧﻮﺍﺩﻩ ﺑﻪ ﻣﺪﺭﺳﻪﻯ ﻣﺎ ﻣﻰﺁﻣﺪ ﻭ ﺑﺴﻴﺎﺭ ﺳﺮﺑﻪ ﺯﻳﺮ ﻭ ﺩﺭﺱﺧﻮﺍﻥ ﺑﻮﺩ. ﺍﻭ ﺑﺮﺍﻳﻢ ﺷﺮﺡ ﻣﻰﺩﺍﺩ ﻛﻪ ﺍﺟﺎﺯﻩ ﻧﺪﺍﺭﻧﺪ ﺑﻪ ﺣﻤﺎﻡ ﻋﻤﻮﻣﻰ ﺑﺮﻭﻧﺪ، ﻛﺴﻰ ﺑﻬﺸﺎﻥ ﻣﺎﻳﺤﺘﺎﺝ ﺯﻧﺪﮔﻰ ﻧﻤﻰﻓﺮﻭﺷﺪ. ﺷﺐﻫﺎ ﻣﺮﺩﻡ ﺑﻪ ﺧﺎﻧﻪﻯ ﺁﻥﻫﺎ ﺳﻨﮓ ﭘﺮﺗﺎﺏ ﻣﻰﻛﻨﻨﺪ ﻭﺭﻭﺯﻫﺎ ﺩﺭﻣﺴﻴﺮﺷﺎﻥ ﺗﻒ ﻣﻰﺍﻧﺪﺍﺯﻧﺪ. ﺍﺯ ﻭﺿﻌﻴﺖ ﺁﻧﺎﻥ ﭼﻨﺎﻥ ﺍﻧﺪﻭﻫﮕﻴﻦ ﺷﺪﻡ ﻛﻪ ﻣﻘﺎﻟﻪﺍﻯ ﺩﺭ ﺭﺩ ﺗﻌﺼﺒﺎﺕ ﺩﻳﻨﻰ، ﻭ ﺩﺭﺳﺘﺎﻳﺶ ﻫمزﻳﺴﺘﻰ ﻭ ﺁﺯﺍﺩﻯ ﻭﺟﺪﺍﻥ، ﻋﻘﻴﺪﻩ ﻭ ﻣﺬﻫﺐ ﻧﻮﺷﺘﻢ. ﺷﺐ ﺟﻤﻌﻪ، ﺑﺎﺳﻪ ﺗﻦ ﺍﺯ ﻫﻤﻜﻠﺎﺳﻰﻫﺎﻳﻢ ﻛﻪ ﺑﺎ ﻣﻦ ﻫﻢﻋﻘﻴﺪﻩ ﺑﻮﺩﻧﺪ ﺑﻪ ﻣﺴﺠﺪﻣﺤﻞ ﺭفتیم ﺗﺎ ﺑﺮﺍﻯ ﻧﺨﺴﺘﻴﻦﺑﺎﺭ، ﻧﻮﺷﺘﻪﺍﻡ ﺭﺍ ﺩﺭﺑﺮﺍﺑﺮ ﺟﻤﺎﻋﺖ ﺍﻫﻞ ﺩﻳﻦ ﻭ ﺗﻘﻮﺍ ﺑﺨﻮﺍﻧﻢ. ﻭﻗﺘﻰ ﻭﺍﺭﺩ ﻣﺴﺠﺪ ﺷﺪﻳﻢ، ﺟﻤﺎﻋﺖ ﮔﻮﺵ ﺗﺎ ﮔﻮﺵﻧﺸﺴﺘﻪ ﻭﻣﻨﺘﻈﺮﻭﺭﻭﺩ«ﺁﻗﺎ»ﻭﺷﻨﻴﺪﻥ ﻣﻮﻋﻈﻪﺍﺵ ﺑﻮﺩﻧﺪ. ﺯﻧﺠﻴﺮﻫﺎﺷﺎﻥ ﺭﺍ ﻫﻢ ﺑﻪ ﻫﻤﺮﺍﻩ ﺁﻭﺭﺩﻩ ﺑﻮﺩﻧﺪ ﺗﺎ ﺑﻌﺪ ﺍﺯﺧﻄﺎﺑﻪ ﻭ ﺭﻭﺿﻪﺧﻮﺍﻧﻰ حاجﺁﻗﺎ حمزهای ﺑﻪ ﺯﻧﺠﻴﺮﺯﻧﻰ ﺑﭙﺮﺩﺍﺯﻧﺪ. «حاجﺁﻗﺎ» ﻫﻨﻮﺯ ﺩﺭ ﻣﺴﺠﺪ ﺑﺎﺯﺍﺭ ﺑﻮﺩ ﻭ ﺩﺍﺷﺖ ﺩﺭﺁﻥﺟﺎ ﻧﻄﻖ ﻣﻰﻛﺮﺩ. ﺍﺯ ﻣﺴئوﻟﻴﻦ ﻣﺴﺠﺪ ﺍﺟﺎﺯﻩ ﮔﺮﻓﺘﻢ تا ﺩﺭ ﺁﻥ ﻓﺮﺻﺖ، ﺍﻧﺸﺎﻳﻰ ﺭﺍ ﻛﻪ ﺩﺭﺑﺎﺭﻩﻯ ﻋﺪﺍﻟﺖ ﻭﻣﺘﺎﻧﺖ ﺩﻳﻨﻰ ﻧﻮﺷﺘﻪﺍﻡ ﺑﺨﻮﺍﻧﻢ. ﺑﻌﺪ ﺍﺯ ﻣﺸﻮﺭﺗﻰ ﻛﻮﺗﺎﻩ، ﺑﻪ ﺍﻳﻦ ﻧﺘﻴﺠﻪ ﺭﺳﻴﺪﻧﺪ ﻛﻪ ﺑﺮﺍﻯ ﭘﺮﻛﺮﺩﻥ ﻭﻗﺖ ﺧﺎﻟﻰ، ﺑﺪ ﻧﻴﺴﺖ ﻛﻪ ﭘﻴﺶﻧﻬﺎﺩ ﻣﺮﺍ ﺑﭙﺬﻳﺮﻧﺪ. ﭼﻨﻴﻦ ﺷﺪ ﻭ ﻣﻦ ﺑﻪ ﻧﺰﺩﻳﻚ ﻣﻨﺒﺮ ﻛﻪ ﺍﺯﺗﻘﺪﺳﻰ ﺧﺎﺹ ﺑﺮﺧﻮﺭﺩﺍﺭ ﺑﻮﺩ ﺭﻓﺘﻢ ﻭ ﭘﺸﺖ ﻣﻴﻜﺮﻭﻓﻮﻧﻰ ﻗﺮﺍﺭ ﮔﺮﻓﺘﻢ ﻛﻪ ﺑﻠﻨﺪﮔﻮﻳﺶ ﺑﺮ ﺑﺎﻟﺎﻯ ﮔﻠﺪﺳﺘﻪﻯ ﻣﺴﺠﺪ ﻭ ﺭﻭ ﺑﻪ ﻣﺤﻠﻪ ﻗﺮﺍﺭ ﺩﺍﺷﺖ ﻭﻣﺮﺩﻣﻰ ﻛﻪ ﺑﻪ ﻫﺮﺩﻟﻴﻞ ﺑﻪ ﻣﺴﺠﺪ ﻧﻴﺎﻣﺪﻩ ﺑﻮﺩﻧﺪ، ﻣﻰﺗﻮﺍﻧﺴﺘﻨﺪ ﺍﺯﻣﺮﺍﺳﻢ ﻭ ﻧﻮﺣﻪﺧﻮﺍﻧﻰ ﻭﻧﻄﻖﻫﺎ ﻣﺴﺘﻔﻴﺾ ﮔﺮﺩﻧﺪ. ﻧﺨﺴﺘﻴﻦ ﺑﺎﺭ ﺑﻮﺩ ﻛﻪ ﻣﻦ ﺩﺭ ﺑﺮﺍﺑﺮﻣﺮﺩﻡ ﻭ ﻣﻴﻜﺮﻭﻓﻮﻥ ﻗﺮﺍﺭ ﮔﺮﻓﺘﻪ ﺑﻮﺩﻡ. ﻟﺬﺍ ﺗﺐ ﻣﻴﻜﺮﻭﻓﻮﻥ ﻭ ﺳﻜﻮﺕ ﻭ ﺍﻧﺘﻈﺎﺭ ﺟﻤﺎﻋﺖ ﻣﺮﺍ ﺑﻪ ﻟﺮﺯﻳﺪﻥ ﻭﺍﺩﺍﺷﺘﻨﺪ! ﻫﻤﺎﻥﻃﻮﺭ ﻛﻪ ﺍﻭﺭﺍﻕ ﺩﺭﺩﺳﺘﺎنم ﭘﺮﭘﺮﻣﻰﺯﺩﻧﺪ، ﺁﻏﺎﺯ ﺑﻪ ﺧﻮﺍﻧﺪﻥ ﻛﺮﺩﻡ ﻭ ﺑﺎ ﻋﺮﻗﺮﻳﺰﺍﻥ ﺭﻭﺡ، ﻧﻮﺷﺘﻪ ﺭﺍ ﺗﺎ ﺑﻪ ﺁﺧﺮ ﺧﻮﺍﻧﺪﻡ. ﺟﻤﺎﻋﺖ ﻛﻪ ﺍﺯ ﺷﻨﻴﺪﻥ ﺣﺮﻑﻫﺎﻯ ﮔﻨﺪﻩﮔﻨﺪﻩ، ﺍﻣﺎ ﻣﻌﻘﻮﻝ ﻳﻚ «ﺑﭽﻪ ﻣﺤﺼﻞ» ﺩﺭﻟﺬﺕ ﻭﺷﮕﻔﺘﻰ ﻓﺮﻭﺭﻓﺘﻪ ﺑﻮﺩﻧﺪ، ﺑﺎ ﺍﺗﻤﺎﻡ ﺍﻧﺸﺎء ﺑﻪ ﻋﻨﻮﺍﻥ تأیید ﻭ ﺗﺸﻮﻳﻖ صلواه ﻓﺮﺳﺘﺎﺩﻧﺪ. ﺣﺎﺟﻰ ا. آزادی ﻛﻪ ﻣﺮﺩﻯ ﺑﻮﺩ ﻗﻠﺪﺭ، ﺛﺮﻭﺗﻤﻨﺪ ﻭ ﺑﺎﻧﻔﻮﺫ ﻭ ﻳﻜﻰ ﺩﻭﺑﺎﺭ ﺍﺯ ﺩﺳﺖ ﭘﺪﺭﻡ ﻛﺘﻚ ﺧﻮﺭﺩﻩ ﺑﻮﺩ، ﺍﺯ ﺍﻳﻦ ﻛﻪ ﭘﺴﺮ ﺭﻗﻴﺐ، ﺑﺮ ﺟﺎﻳﮕﺎﻩ ﺑﻠﻨﺪ ﻧﻄﻖ ﻭ ﺧﻄﺎﺑﻪ ﺑﺮﺁﻣﺪﻩ، ﺩﭼﺎﺭ ﻧﻮﻋﻰ ﺭﻋﺸﻪﻯ ﺭﻭﺍﻧﻰ ﮔﺮﺩﻳﺪ ﻭ ﺑﻨﺎﮔﻬﺎﻥ ﺧﻮﻥ ﺑﻪ ﭼﻬﺮﻩ ﺩﻭﺍﻧﻴﺪ ﻭ ﺷﺮﻭﻉ ﻛﺮﺩ ﺑﻪ ﺩﺷﻨﺎﻡﮔﻮﻳﻰ ﻭ ﺍﻳﻦ ﻛﻪ «ﻣﮕﺮ ﻣﺴﺠﺪ ﺟﺎﻯ ﺑﭽﻪﻫﺎﻯ ﺑﻰ ﺳﺮ ﻭ ﭘﺎ ﺍﺳﺖ؟   ﻣﮕﺮ ﺧﺎﻧﻪﻯ ﺧﺪﺍ ﻣﺪﺭﺳﻪ ﺍﺳﺖ ﻛﻪ ﻫﺮﻛﺲ ﺍﺯ ﺭﺍﻩ ﺑﺮﺳﺪ ﺩﺭ ﺁﻥ ﻧﻄﻖ ﻛﻨﺪ؟!» ﭼﻨﺪ ﺗﻨﻰ ﺍﺯ ﻧﻮﭼﻪﻫﺎ ﻭ ﭘﻴﺮﺍﻣﻮﻧﻴﺎﻥ ﺍﻭ ﻧﻴﺰ ﺑﻪ ﺗﺒﻌﻴﺖ ﺍﺯ ﺍﻭ ﺷﺮﻭﻉ ﻛﺮﺩﻧﺪ ﺑﻪ ﻏﺮ ﺯﺩﻥ ﻭ ﺍﻳﻦﻛﻪ: «ﺣﺎﻟﺎ ﻛﺎﺭ ﺑﻪ ﺟﺎﻳﻰ ﻛﺸﻴﺪﻩ ﻛﻪ ﻳﻚ ﺍﻟﻒ ﺑﭽﻪ ﺑﻪ ﻣﺎ ﻛﻪ ﺧﻮﺩﻣﺎﻥ ﻫﺰﺍﺭﺗﺎ ﭘﻴﺮﺍﻫﻦ ﭘﺎﺭﻩ ﻛﺮﺩﻩﺍﻳﻢ ﺩﺭﺱ ﺩﻳﻦ ﻭﺍﺧﻠﺎﻕ ﺑﺪﻫﺪ؟!» ﻳﻜﻰ ﺍﺯ ﻣﻮﺍﻓﻘﻴﻦ ﻧﻮﺷﺘﻪﻯ ﻣﻦ ﺍﺯ ﺟﺎﻧﺐ ﺩﻳﮕﺮ ﻣﺴﺠﺪ ﺑﺎﻧﮓ ﺑﺮﺁﻭﺭﺩ ﻛﻪ: «ﺣﻖ ﻣﻰﮔﻮﻳﺪ ﺁﻗﺎ ﺟﺎﻥ! ﻫﻤﻪﻯ ﺍﺑﻨﺎء ﺑﺸﺮ ﺩﺭﺑﺮﺍﺑﺮ ﺑﺎﺭﮔﺎﻩ ﺑﺎﺭﻳﺘﻌﺎﻟﻰ ﺑﺮﺍﺑﺮﻧﺪ! ﻋﻴﺴﻰ ﺑﻪ ﺩﻳﻦ ﺧﻮﺩ، ﻣﻮﺳﻰ ﺑﻪ ﺩﻳﻦ ﺧﻮﺩ ﺁﻗﺎ!» ﻳﻜﻰ ﺍﺯ ﻣﺨﺎﻟﻔﻴﻦ ﻧﻬﻴﺐ ﺯﺩ ﻛﻪ: «ﻛﺠﺎﻯ ﻛﺎﺭی ﻋﻤﻮ؟! ﻣﺎ ﻣﺴﻠﻤﺎﻧﻴﻢ. ﺍﻳﻦ ﺑﭽﻪ ﻫﻨﻮﺯ ﺳﺮ ﺍﺯ ﺯﺭﺩﻩ ﺩﺭ ﻧﻴﺎﻭﺭﺩﻩ، ﺩﺍﺭﺩ ﺗﺒﻠﻴﻎ ﺑﻬﺎﻳﻴﺖ ﻣﻰﻛﻨﺪ! ﻛﻔﺮ ﺩﺍﺭﺩ ﺩﻧﻴﺎ ﺭﺍ ﭘﺮﻣﻰﻛﻨﺪ ﻋﻤﻮ!» ﻳﻜﻰ ﺍﺯ ﻣﻮﺍﻓﻘﻴﻦ ﺑﺎ ﺑﺎﻧﮕﻰ ﺑﻠﻨﺪ ﺍﻋﻠﺎﻡ ﻛﺮﺩ ﻛﻪ: «ﻟﺎ ﺍﻛﺮﺍﻩﻓﻰﺍﻟﺪﻳﻦ ﺁﻗﺎﺟﺎﻥ! ﻟﺎ ﺍﻛﺮﺍﻩﻓﻰﺍﻟﺪﻳﻦ!» ا.آزادی ﺭﻫﺒﺮﻣﺨﺎﻟﻔﻴﻦ ﻧﻌﺮﻩ ﺯﺩ: «ﻋﺮﺑﻰ ﺑﻠﻐﻮﺭﻧﻜﻦ ﮔﺪﺍ ﮔﺸﻨﻪﻯ ﺑﺪ ﻋﻨﻖ! ﻣﻦ ﻣﺴﺠﺪﻯ ﺭﺍ ﻛﻪ ﺩﺭﺁﻥ ﺑﭽﻪﻫﺎﻯ ﻛﻮﻥﻧﺸﻮﺭ ﻧﻄﻖ ﻛﻨﻨﺪ ﺑﺮﺳﺮﺧﻮﺩﻡ ﺧﺮﺍﺏ ﻣﻰﻛﻨﻢ! ﺍﻯ ﺧﺪﺍ...! ﺧﺎﻧﻪﺍﺕ ﺧﺮﺍﺏ ﺷﺪ! ﺍﻯ ﻣﺮﺩﻡ! ﻛﻔﺮ،ﻋﺎﻟﻢ ﺭﺍ ﮔﺮﻓﺖ!... ﻭﺍﻯ ﻭﺍﻯ ﻛﻪ ﺍﺳﻠﺎﻡ ﻋﺰﻳﺰ ﺍﺯ ﺩﺳﺖ ﺭﻓﺖ! ﺑﻪﺩﺍﺩﻡ ﺑﺮﺳﻴﺪ! ﺁﻯ ﻗﻠﺐﺍﻡ! ﺑﻪﺩﺍﺩﻡ ﺑﺮﺳﻴﺪ ﻛﻪ ﺍﺯ ﺩﺳﺖ ﺭﻓﺘﻢ! ﻛﻔﺮ ﻛﻔﺮ...!» ﭘﺪﺭﻡ ﻛﻪ ﺩﺭ ﻣﻴﺎﻥ ﮔﺮﻭﻩ ﻣﻮﺍﻓﻘﻴﻦ ﻧﺸﺴﺘﻪ ﺑﻮﺩ ﻭ ﻫﻴﭻ ﻧﻤﻰﮔﻔﺖ، ﭼﻬﺮﻩ ﭘﺮﺧﻮﻥ ﻛﺮﺩ ﻭ ﺳﻔﻴﺪﻯ ﭼﺸﻤﺎنش ﺭﺍ ﭼﻨﺪ ﺑﺮﺍﺑﺮ ﻧﻤﻮﺩ ﻭ ﺧﻄﺎﺏ ﺑﻪ ﺣﺎﺝ اکبر ﻓﺮﻳﺎﺩ ﺑﺮﺁﻭﺭﺩ ﻛﻪ: «ﺍﻯ ﺑﻰﻧﺎﻣﻮﺱ! ﺣﺎﻟﺎ ﺗﻮ ﺑﺮﺍﻯ ﻣﻦ ﻣﺴﻠﻤﺎﻥ ﺷﺪﻩﺍﻯ؟! ﻛﻰ ﺗﺎ ﺑﻪ ﺣﺎﻝ، ﺩﺯﺩ ﻭ ﻧﺰﻭﻝﺧﻮﺭ ﻭ ﻗﻠﺪﺭ ﺑﺮﺍﻯ ﻣﻦ ﻣﺴﻠﻤﺎﻥ ﺷﺪﻩ؟! مُرﺩﻯ ﻛﻪ مُرﺩﻯ؟ ﺑﻪ ﺟﻬﻨﻢ ﻛﻪ مُرﺩﻯ! ﺑﻪ ﺗﺨﻢ ﭼﭗ ﺍﺳﺐ ﻋﻠﻰ ﻛﻪ مُرﺩﻯ!» حاج ا. آزادی ﻓﺮﻣﺎﻧﺪﻩﻯ ﻣﺨﺎﻟﻔﻴﻦ ﺑﻪ ﻧﻴﺮﻭﻫﺎﻯ ﺧﻮﺩ ﻓﺮﻣﺎﻥ ﺩﺍﺩ ﻛﻪ ﻣﻦ ﺭﺍ ﺑﻜﺸﻨﺪ ﻭ ﺍﻭ ﺧﻮﻥ ﻣﺮﺍ ﺑﻪ ﮔﺮﺩﻥ ﺧﻮﺍﻫﺪ ﮔﺮﻓﺖ! ﭼﻨﺪ ﺗﻦ ﺍﺯ ﻭﺍﺑﺴﺘﮕﺎنش ﻗﻴﺎﻡ ﻛﺮﺩﻧﺪ ﻭ ﺑﺎ ﺯﻧﺠﻴﺮ ﻭ ﻣﺸﺖ ﻭ ﻟﮕﺪ ﺑﻪ ﻣﻦ ﻭ ﭘﺪﺭﻡ ﻭ ﺩﻭﺳﺘﺎنم ﺣﻤﻠﻪﻭﺭ ﺷﺪﻧﺪ. ﭘﺪﺭ ﺑﺮﺧﺎﺳﺖ ﻭ ﺟﺒﻬﻪ ﺁﺭﺍﺳﺖ ﻭ ﭘﺸﺖ ﺑﻪ ﺩﻳﻮﺍﺭ ﻣﺴﺠﺪ ﺑﻪ ﺩﻓﺎﻉ ﭘﺮﺩﺍﺧﺖ. ﺩﺭ ﺍﻧﺪﻙ ﻣﺪﺗﻰ، ﺟﻤﺎﻋﺖ ﺑﻪ ﺩﻭ ﮔﺮﻭﻩ ﺭﺯﻣﻨﺪﻩ ﻭ ﻳﻚ ﮔﺮﻭﻩ ﻣﻴﺎﻧﺠﻰ ﻭ ﺑﻰﻃﺮﻑ ﺗﻘﺴﻴﻢ ﺷﺪﻧﺪ ﻭ ﺑﻪ ﻫﻢ ﺩﺭﺁﻣﺪﻧﺪ ﻭ ﺟﻨﮓ ﻣﻐﻠﻮﺑﻪ ﺷﺪ. ﭘﺪﺭ ﺑﻪ ﻣﻦ ﻭ ﺩﻭﺳﺘﺎنم ﻛﻪ ﭼﻮﻥ ﭼﻮﺏ ﺣﻠﺎﺟﺎﻥ ﻣﻰﻟﺮﺯﻳﺪﻡ ﻓﺮﻣﺎﻥ ﺩﺍﺩ ﻛﻪ ﺳﺮﻳﻌﺎ ﻣﺴﺠﺪ ﺭﺍ ﺗﺮﻙ ﻛﻨﻴﻢ ﻭﺧﻮﺩ ﺭﺍ ﺑﻪ ﭘﻨﺎگاﻫﻰ ﺑﺮﺳﺎﻧﻴﻢ. ﻣﺎ ﭼﻬﺎﺭﺗﻦ، ﻛﻔﺶ ﭘﻮﺷﻴﺪﻩ ﻭ ﻧﭙﻮﺷﻴﺪﻩ، ﭼﻮﻥ ﭼﻬﺎﺭ ﻧﻴﺰﻩﻯ ﭘﺮﺗﺎﺑﻰ ﺍﺯ ﺩﺭﻣﺴﺠﺪ ﺑﻴﺮﻭﻥ ﺯﺩﻩ ﻭ ﺩﺭ ﺗﺎﺭﻳﻜﻰ ﻛﻮﭼﻪﻫﺎ ﭘﺎ ﺑﻪ ﻓﺮﺍﺭ ﮔﺬﺍﺷﺘﻴﻢ. ﺻﺪﺍﻯ ﻧﻌﺮﻩ ﻭ ﻧﻬﻴﺐ ﻭ ﺭﺟﺰ ﻭ ﺩﺷﻨﺎﻡ ﻭ ﻋﺮﺑﺪﻩ ﻭ ﻫﻴﺎﻫﻮ ﺍﺯ ﺑﻠﻨﺪﮔﻮﻯ ﻣﺴﺠﺪ ﺑﺮ ﻓﺮﺍﺯ ﺷﻬﺮ ﭘﺨﺶ ﻣﻰﺷﺪ ﻭ ﻣﺎ ﻫﻤﺎﻥ ﻃﻮﺭ ﻛﻪ ﻣﻰﮔﺮﻳﺨﺘﻴﻢ، ﻣﺮﺩﻣﻰ ﺭﺍ ﻣﻰﺩﻳﺪﻡ ﻛﻪ ﺳﺮﺁﺳﻴﻤﻪ ﻭ ﭘﺮﺳﺎﻥ ﺑﻪ ﺳﻤﺖ ﻣﺴﺠﺪ ﻣﻰﺩﻭﻳﺪﻧﺪ! ﺑﺮﺧﻰ ﺑﻪ ﻣﺎ ﭼﻬﺎﺭﺗﻦ ﻣﻰﮔﻔﺘﻨﺪ ﻛﻪ ﻏﺎﺋﻠﻪ ﺩﺭ ﻣﺴﺠﺪ ﺍﺳﺖ ﻭ ﻣﺎ ﺩﺭ ﺟﻬﺘﻰ ﻋﻮﺿﻰ ﻣﻰﺩﻭﻳﻢ! ﮔﺮﻭﻩ ﭼﻬﺎﺭﻧﻔﺮﻩﻯ ﻣﺎ ﺑﻌﺪ ﺍﺯ ﻣﺸﻮﺭﺗﻰ ﻛﻮﺗﺎﻩ ﺗﺼﻤﻴﻢ ﮔﺮﻓﺖ ﻛﻪ ﻫﺮﻳﻚ ﺧﻮﺩ ﺭﺍ ﺩﺭ ﺟﺎﻳﻰ ﭘﻨﻬﺎﻥ ﻛﻨﺪ. ﻣﻦ ﺑﻪ ﺧﺎﻧﻪ ﺭﻓﺘﻢ . ﻣﺎﺩﺭﻡ ﻛﻪ ﺍﺯ ﻫﻤﻪ ﺟﺎ ﺑﻰﺧﺒﺮ ﺑﻮﺩ، ﭘﺮﺳﻴﺪ: «ﺍﻳﻦ ﭼﻪ ﺑﻠﻮﺍﻳﻰ ﺍﺳﺖ ﻛﻪ ﺩﺭ ﺷﻬﺮﺍﻓﺘﺎﺩﻩ؟!» ﮔﻔﺘﻢ:«ﻣﻦ ﻛﻪ ﺑﻪ ﻃﻮﻳﻠﻪ ﺭﻓﺘﻢ ﺗﺎ ﺧﺪﺍ ﭼﻪ ﭘﻴﺶ ﺁﺭﺩ!»
       ﺩﺭ ﻇﻠﻤﺖ ﻃﻮﻳﻠﻪ، ﺩﺭﺧﻮﺩ ﻣﭽﺎﻟﻪ ﺷﺪﻡ. ﻣﺜﻞ ﺑﻴﺪ ﻣﻰﻟﺮﺯﻳﺪﻡ. ﺩﻭ ﮔﻮﻧﻰ ﺧﺎﻟﻰ ﺑﻪ ﭼﻨﮓ ﺁﻭﺭﺩﻡ ﻭ ﺑﺮﺧﻮﺩ ﭘﻴﭽﻴﺪﻡ ﻭ ﺑﻪ ﺷﻚ ﺍﻓﺘﺎﺩﻡ ﻛﻪ: «ﺁﻳﺎ ﺍﺻﻮﻟﺎ ﻋﺪﺍﻟﺘﻰ ﻭﺟﻮﺩ ﺩﺍﺭﺩ ﻳﺎ ﺍﻳﻦ ﻛﻪ ﻣﻦ ول معطلم؟! ﺍﻳﻦ ﭼﻪ گِلی ﺑﻮﺩ ﻛﻪ ﺑﺮﺳﺮ ﺧﻮﺩ ﮔﺮﻓﺘﻢ؟» ﺑﻠﻨﺪﮔﻮﻯ ﻣﺴﺠﺪ، ﺣﻜﺎﻳﺖ ﺍﺯ ﺑﺰﻥ ﺑﺰﻥ ﻭ ﻧﻌﺮﻩﻯ ﺟﻨﮓﺁﻭﺭﺍﻥ ﺩﺍﺷﺖ. ﺑﻪ ﻧﺎﮔﻬﺎﻥ ﺳﻜﻮﺕ ﺣﺎﻛﻢ ﺷﺪ ﻭ ﺑﺎﻧﮓ صلواه ﺍﺯ ﺑﻠﻨﺪﮔﻮ ﺑﺮﺁﻣﺪ. ﺍﻳﻦ ﺳﻜﻮﺕ، تخییل ﻣﺮﺍ ﺑﻪ ﻛﺎﺭ ﺍﻧﺪﺍﺧﺖ ﻭ ﺗﻤﺎﻡ ﺍﻓﻜﺎﺭ ﺑﺪ ﺩﻧﻴﺎ ﺑﻪ ﺳﺮﻡ ﻫﺠﻮﻡ ﺁﻭﺭﺩﻧﺪ. ﺩﻗﺎﻳﻘﻰ ﺑﻌﺪ، ﺩﺭبﺣﻴﺎﻁ ﺑﻪ ﻫﻢ ﺧﻮﺭﺩ ﻭ ﭼﻨﺪ ﻧﻔﺮﻯ ﺑﺮﺍﻯ ﺑﺮﺩﻥ ﻣﻦ، ﺑﻪ ﺧﺎﻧﻪﻯ ﻣﺎ ﺭﻳﺨﺘﻨﺪ. ﻣﺮﺍ ﺩﺭﻃﻮﻳﻠﻪ ﻛﺸﻒ ﻛﺮﺩﻩ ﻭ سُرﺍﻥ سُرﺍﻥ ﺑﺎ ﺧﻮﺩ ﺑﻪ ﺳﻤﺖ ﻣﺴﺠﺪ ﻛﺸﺎﻧﺪﻧﺪ ﻭ ﺩﺭﻋﻴﻦ ﺣﺎﻝ ﺑﻪ ﻣﻦ ﺍﻃﻤﻴﻨﺎﻥ ﺧﺎﻃﺮ ﺩﺍﺩﻧﺪ ﻛﻪ ﻧﺘﺮﺳﻢ ﻭﺣﺎﺟﻰﺁﻗﺎ ﺧﻮﺩ ﻛﻨﺘﺮﻝ ﺍﻣﻮﺭ ﺭﺍ ﺩﺭﺩﺳﺖ ﮔﺮﻓﺘﻪ ﻭﻏﻤﻰ ﻧﻴﺴﺖ! ﺍﻧﺸﺎﻯ ﻣﺮﺍ ﺍﺯﻣﻦ ﮔﺮﻓﺘﻨﺪ ﻭ ﺍﺯﺭﺍﻩ ﺩﻟﺴﻮﺯﻯ ﭘﺎﺭﻩ ﭘﺎﺭﻩ ﻭ ﺳﺮ ﺑﻪ ﻧﻴﺴﺖ ﻛﺮﺩﻧﺪ ﻛﻪ ﺁﻥ «ﻣﺪﺭﻙ ﻛﻔﺮ ﻭ ﺟﺮﻡ ﺑﻪ ﺩﺳﺖ ﺣﺎﺟﻰﺁﻗﺎ ﻧﻴﻔﺘﺪ!» ﻫﺮﭼﻪ ﮔﻔﺘﻢ ﻛﻪ: «ﺍﺗﻔﺎﻗﺎ ﺍﻳﻦ ﺍﻧﺸﺎء ﻣﺪﺭﻙ ﺗﺒﺮﺋﻪﻯ ﻣﻦ ﺧﻮﺍﻫﺪ ﺑﻮﺩ.» ﺑﻪ ﮔﻮﺷﺸﺎﻥ ﻧﺮﻓﺖ ﻛﻪ ﻧﺮﻓﺖ. ﺑﻪ ﻣﺴﺠﺪ ﺭﺳﻴﺪﻳﻢ ﻭ ﺩﺍﺧﻞ ﺷﺪﻳﻢ. ﺻﻔﻮﻑ ﻣﺘﺨﺎﺻﻢ ﺩﺭ ﺩﻭﺳﻮﻯ «ﺧﺎﻧﻪﻯ ﺧﺪﺍ» ﻭ ﺭﻭﻳﺎﺭﻭﻯ ﻫﻢ ﺳﻨﮕﺮ ﮔﺮﻓﺘﻪ ﻭ ﻧﺸﺴﺘﻪ ﻭ ﻣﻨﺘﻈﺮ ﺣﻤﻠﻪ ﻭ ﻫﺠﻮﻡ ﺑﻌﺪﻯ ﺑﻮﺩﻧﺪ. ﺍﺯ ﺳﺮ ﻭ ﺭﻭﻯ ﺑﺮﺧﻰ ﺍﺯ ﺍﻓﺮﺍﺩ، ﺧﻮﻥ ﻣﻰﭼﻜﻴﺪ ﻭﺟﺎﻣﻪ ﺑﺮﺗﻦ ﻋﺪﻩﺍﻯ ﭼﻮﻧﺎﻥ ﺟﮕﺮ ﺯﻟﻴﺨﺎ ﮔﺸﺘﻪ ﺑﻮﺩ. ﺳﻪ ﻳﺎﺭ ﺩﺑﺴﺘﺎﻧﻰ ﻣﺮﺍ ﻫﻢ ﺩﺳﺘﮕﻴﺮ ﻛﺮﺩﻩ ﻭ ﺑﻪ ﻣﺤﻜﻤﻪ ﺁﻭﺭﺩﻩ ﺑﻮﺩﻧﺪ. ﺷﻨﻴﺪﻳﻢ ﻛﻪ ﮊﺍﻧﺪﺍﺭﻣﺮﻯ ﻛﻪ ﺍﺗﻔﺎﻗﺎ ﺩﺭﻫﻤﺎﻥ ﻣﺤﻞ ﻣﺎ ﺑﻮﺩ ﺍﺯ ﺑﻠﻮﺍ ﻭ ﺩﻋﻮﺍ ﻣﻄﻠﻊ ﺷﺪﻩ ﻭ ﻓﺮﻣﺎﻧﺪﻩﻯ ﮊﺍﻧﺪﺍﺭﻣﺮﻯ ﺍﺯ ﺗﺮﺱ ﺑﻪ ﻗﻮﺍﻯ ﺧﻮﺩ ﺩﺳﺘﻮﺭ ﺩﺍﺩﻩ ﻛﻪ ﺑﻪ ﺩﺍﺧﻞ ﺩﮊ ﺭﻓﺘﻪ، ﺩﺭﻫﺎ ﺭﺍ ﺑﻪ ﺭﻭﻯ ﺧﻮﺩ ﺑﺒﻨﺪﻧﺪ ﻭ ﺩﺭ ﻭﺿﻌﻴﺖ ﻗﺮﻣﺰ ﺑﺴﺮ ﺑﺒﺮﻧﺪ ﺗﺎ ﺑﻪ ﻣﺮﻛﺰ ﻣﻮﺭﺱ ﺯﺩﻩ ﻭ ﻛﺴﺐ ﺗﻜﻠﻴﻒ ﻛﻨﺪ! ﺣﺎﺝﺁﻗﺎ ﺑﺮﻣﻨﺒﺮ ﺗﻜﻴﻪ ﺩﺍﺩﻩ ﻭﭼﺸﻢ ﺑﻪ ﺭﺍﻩ ﺁﻭﺭﺩﻥ «ﺍﺳﺮﺍ» ﺑﻮﺩ. ﻣﺎ ﺭﺍ ﺩﺭ ﻛﻨﺠﻰ ﻧﺸﺎﻧﺪﻩ ﻭ ﺑﻪ ﻣﺤﺎﺻﺮﻩ ﮔﺮﻓﺘﻨﺪ. «ﺣﺎﺝ ﺁﻗﺎ حمزه ای» ﺍﺯ ﻣﻦ ﭘﺮﺳﻴﺪ: «ﭼﻪ ﺑﻮﺩﻩﺍﺳﺖ ﺍﻳﻦ ﻣﻮﺿﻮﻉ؟» ﺷﺮﺡ ﻭﺍﻗﻌﻪ دادم ﻭ ﺑﺎ ﻫﻤﺎﻥ ﺳﺎﺩﮔﻰ ﺭﻭﺳﺘﺎﻳﻰ ﻭﺻﺪﺍﻗﺖ ﻛﻮﺩﻛﺎﻧﻪ، ﺑﺮ ﻣﺒﺎﻧﻰ ﻣﻄﺎﻟﺐ ﻣﻄﺮﻭﺣﻪ ﺩﺭ ﻣﻘﺎﻟﻪﻯ ﺷﺮﺣﻪ ﺷﺮﺣﻪ ﺷﺪﻩ ﭘﺮﺩﺍﺧﺘﻢ ﻭ ﺳﭙﺲ ﺑﻪ «ﺟﺎﻯﮔﺎﻩ ﻣﺘﻬﻤﻴﻦ» ﺑﺮﮔﺸﺘﻪ، کِز ﻛﺮﺩﻡ! ﺣﺎﺝﺁﻗﺎ ﻧﻄﻘﻰ ﺭﺍ ﺑﺎ ﭼﻨﺪ ﺟﻤﻠﻪﻯ ﻋﺮﺑﻰ ﺁﻏﺎﺯ ﻛﺮﺩ ﻭ ﻃﻰ ﺁﻥ ﺑﻪ ﻧﺘﺎﻳﺞ ﻫﻮﻝﻧﺎﻛﻰ ﺭﺳﻴﺪ. ﺍﺯ ﺟﻤﻠﻪ ﺍﻳﻦﻛﻪ: «ﻧﻪ ﺗﻨﻬﺎ، ﻣﺪﺍﺭﺱ ﺍﻣﺮﻭﺯﻯ ﺑﻪ ﻣﻜﺘﺐ ﻛﻔﺮ ﺗﺒﺪﻳﻞ ﺷﺪﻩﺍﻧﺪ، ﺑﻠﻜﻪ ﺷﻴﻄﺎﻥ ﻧﻴﺰ ﺑﻪ ﺟﻠﺪ ﺍﻳﻦ ﺟﻮﺍﻧﺎﻥ ﺭﻓﺘﻪ ﻭ ﺩﺭ ﺯﻳﺮ ﻣﻮﻫﺎﻯ ﺑﻠﻨﺪﺷﺎﻥ ﻟﺎﻧﻪ ﻧﻤﻮﺩﻩ ﺍﺳﺖ!»ﺁﻥ ﺯﻣﺎﻥ، ﺩﻭﺭﻩﻯ ﺑﻴﺘﻞﻫﺎ ﺑﻮﺩ ﻭ ﻣﺎ ﭼﻬﺎﺭ ﺗﻦ ﻧﻴﺰ ﻣﺎﻧﻨﺪ ﻋﺪﻩﺍﻯ ﺩﻳﮕﺮ ﺍﺯ ﺟﻮﺍﻧﺎﻥ، ﻣﻮﻫﺎﻯ ﺧﻮﺩ ﺭﺍ بلند و ﺑﻴﺘﻠﻰ ﻛﺮﺩﻩ ﻭ ﺷﻠﻮﺍﺭﻫﺎﻯ ﭘﺎﭼﻪﮔﺸﺎﺩ ﺑﻪ ﭘﺎ ﻣﻰﻛﺮﺩﻳﻢ ﻭ ﺧﻂ ﺭﻳﺶ ﺧﻮﺩ ﺭﺍ ﭼﻜﻤﻪﺍﻯ ﻣﻰﺯﺩﻳﻢ ﻭﺍﻳﻦﻫﻤﻪ ﺍﺯ ﺷﺮﺍﻳﻂ ﺍﻭﻟﻴﻪﻯ ﺟﻠﺐ ﻧﻈﺮ ﺩﻭﺷﻴﺰگاﻥ ﺩﻡ ﺑﺨﺖ ﺑﻮﺩ! ﺍﻋﻠﺎﻡ ﺷﺪ ﻛﻪ ﻣﻘﺎﻟﻪﻯ ﻣﺮﺍ ﺷﻴﻄﺎﻥ ﻧﻮﺷﺘﻪ ﻭ ﺑﺪﺳﺖ ﻣﻦ ﺩﺍﺩﻩ ﺗﺎ ﺑﻨﻴﺎﺩ ﺍﺳﻠﺎﻡ ﺭﺍﺑﺮﺍﻓﻜﻨﻢ! ﺁﻥﮔﺎﻩ ﺣﺎﺟﻰﺁﻗﺎ ﺍﺩﺍﻣﻪ ﺩﺍﺩ:«ﺍﻳﻦ ﭼﻬﺎﺭﻧﻔﺮ ﺑﺎﻳﺪﻋﻨﺪﺍﻟﺎﻗﺘﻀﺎء...» ﻳﻜﻰ ﺍﺯﻣﺨﺎﻟﻔﻴﻦ ﺩﻭ ﺁﺗﺸﻪ، ﻛﻠﺎﻡ ﻣﺒﺎﺭﻙ ﺣﺎﺟﻰ ﺁﻗﺎ ﺭﺍ ﺑﺮﻳﺪ ﻭ ﺑﺮﺁﺷﻔﺘﻪ ﻧﺪﺍ ﺩﺭ ﺩﺍﺩ:«ﺻﺤﻴﺢ ﻣﻰﻓﺮﻣﺎﻳﻴﺪ ﺣﺎﺟﻰ ﺁﻗﺎ! ﺍﻳﻦ ﭼﻬﺎﺭ ﻧﻔﺮ ﺟﻮﺟﻪﻛﺎﻓﺮ ﺑﺎﻳﺪ ﻋﻨﺪﺍﻟﺎﻗﻀﺎء ﺑﺸﻮﻧﺪ! ﻫﻤﻴﻦ ﺟﺎ ﺟﻠﻮﻯ ﭼﺸﻢ ﻫﻤﻪ ﺑﺎﻳﺪ ﺍﻳﻦﻫﺎ ﺭﺍ ﻋﻨﺪﺍﻟﺎﻗﻀﺎء ﻛﻨﻴﻢ! ﻭﺍﺳﺘﻐﻔﺮﺍﻟﻠﻪ ﻋﻠﻰ ﻃﻮﺑﻦ الیه!...»
ﻳﻜﻰ ﺍﺯ ﺣﻀﺎﺭ ﺧﻄﺎﺏ ﺑﻪ ﺍﻭ ﮔﻔﺖ: «ﻋﻤﻮ ﻭﺳﻂ ﻓﺮﻣﺎﻳﺸﺎﺕ ﺣﺎﺝ ﺁﻗﺎ ﺁﻓﺘﺎﺑﻪ ﺑﺮﻧﺪﺍﺭ!» ﺣﺎﺝ ﺁﻗﺎحمزهای ﻧﻄﻖ ﺧﻮﺩ ﺭﺍ ﺍﺯ ﺟﺎﻯ ﺩﻳﮕﺮﻯ ﺍﺩﺍﻣﻪ ﺩﺍﺩ ﻭ ﺑﻪ ﭘﺎﻳﺎﻥ ﺑﺮﺩ. ﻧﻄﻖ ﺍﻭ ﺁﻥﭼﻨﺎﻥ ﻏﺮﺍ ﻭ ﺁﺗﺸﻴﻦ ﺑﻮﺩ ﻛﻪ ﮔﺮﻭﻩ ﻣﻮﺍﻓﻘﻴﻦ ﻣﺮﺍ ﻧﻴﺰ ﺧﻨﺜﻰ ﻧﻤﻮﺩ. ﺑﺮﺍﻯ ﻃﺮﺩ ﺷﻴﻄﺎﻥ، ﭘﺮﺳﺶﻫﺎﻳﻰ ﺷﺪ. ﭘﺎﺳﺦ ﺁﻣﺪ ﻛﻪ: «ﻃﺮﺩ ﺁﻥ ﻣﻠﻌﻮﻥ ﺑﺎﻳﺪ ﺑﺎ ﺗﺮﺍﺷﻴﺪﻥ ﻣﻮﻫﺎﻯ ﺑﻠﻨﺪ ﺍﻳﻦ ﻛﻔﺎﺭ ﺁﻏﺎﺯ ﮔﺮﺩﺩ!»
 
ﺳﻠﻤﺎﻧﻰ ﻣﺤﻞ ﻛﻪ موی ﺑﻴﺘﻠﻰ ﺭﺍ ﺩﺷﻤﻦ ﺷﻤﺎﺭﻩ ﻳﻚ ﻛﺴﺐ ﻭﻛﺎﺭﺧﻮﺩ ﻣﻰﺩﺍﻧﺴﺖ ﺑﺎ ﺷﻨﻴﺪﻥ ﺍﻳﻦ ﺟﻤﻠﺎﺕ ﻗﺪﺳﻰ ﺑﺮﺧﺎﺳﺖ ﻭ ﺷﺘﺎﺑﺎﻥ ﺑﻪ ﻣﻐﺎﺯﻩ ﺭﻓﺖ ﻭ ﺍﺑﺰﺍﺭ ﻛﺎﺭ ﺭﺍﻓﺮﺍﻫﻢ ﺁﻭﺭﺩ. ﻣﻦ ﺑﻪﻋﻨﻮﺍﻥ ﺳﺮﻛﺮﺩﻩﻯ ﻣﺘﻬﻤﻴﻦ ﺑﻪ ﻣﻴﺪﺍﻥ ﻛﻮﭼﻜﻰ ﻛﻪ ﺩﺭ ﻭﺳﻂ ﺟﻤﺎﻋﺖ ﻭ ﺑﺮﺍﻯ ﺍﺟﺮﺍﻯ ﺣﻜﻢ ﻋﺪﺍﻟﺖ ﺩﺭﺳﺖ ﺷﺪﻩ ﺑﻮﺩ، ﻛﺸﺎﻧﺪﻩ ﺷﺪﻡ. ﺳﻜﻮﺕ ﺑﻮﺩ. ﺳﻠﻤﺎﻧﻰ، ﺩﺳﺘﻤﺎﻝ ﺳﻔﻴﺪ ﺭﺍ ﺑﺮﮔﺮﺩﻥ ﻣﻦ ﺁﻭﻳﺨﺖ ﻭﻣﺜﻞ ﻣﻴﺮﻏﻀﺐ، ﻣﺎﺷﻴﻦ ﺳﺮﺗﺮﺍﺷﻰ ﺭﺍ ﺍﺯﻛﻴﺴﻪﻯ ﺧﻮﺩ ﺑﺮﻛﺸﻴﺪ ﻭ ﺩﺭ ﻳﻚ ﭼﺸﻢ ﺑﻪ ﻫﻢ ﺯﺩﻥ، ﺩﻭ ﺧﻴﺎﺑﺎﻥ ﻣﺘﻘﺎﻃﻊ ﺑﺮ ﻓﺮﻕﺳﺮﻡ ﺭﺳﻢ ﻧﻤﻮﺩ! ﺯﻣﺰﻣﻪﻫﺎﻳﻰ ﺑﻪﮔﻮﺵ ﺭﺳﻴﺪ ﻛﻪ ﮔﻮﻳﺎ ﺑﺮﺧﻰ ﺍﺯ ﺣﻀﺎﺭ، ﺧﻮﺩ ﺷﻴﻄﺎﻥ ﺭﺍ ﺩﻳﺪﻧﺪ ﻛﻪ ﺍﺯ ﺯﻳﺮ ﻣﻮﻫﺎﻯ ﻣﻦ ﺑﻴﺮﻭﻥ ﺟﺴﺘﻪ ﻭ ﺩﺭﺁﻥ ﺩﻭ ﺧﻴﺎﺑﺎﻥ ﻣﺘﻘﺎﻃﻊ ﺑﻪ ﺍﻳﻦ ﻃﺮﻑ ﻭ ﺁﻥ ﻃﺮﻑ ﻣﻰﺩﻭﻳﺪ! ﺩﻭ ﺧﻴﺎﺑﺎﻥ ﻣﺘﻘﺎﻃﻊ ﺩﻳﮕﺮ ﺩﺭﺳﺮﻣﻦ ﻛﺸﻴﺪﻩ ﺷﺪ. ﮔﻮﻳﺎ ﺩﺭ ﻣﺤﻞ ﺗﻘﺎﻃﻊ ﺍﻳﻦ ﺧﻴﺎﺑﺎﻥﻫﺎ، میدان ﺯﻳﺒﺎیی ﺑﻮﺟﻮﺩ ﺁﻣﺪﻩ ﺑﻮﺩ ﻛﻪ ﺑﻪ ﻫﺸﺖ ﺧﻴﺎﺑﺎﻥ ﻣﺴﺎﻭﻯ ﻭ ﺁﺳﻔﺎﻟﺘﻪ ﻣﻨﺘﻬﻰ ﻣﻰﺷﺪ.   ﭼﻮﻥ ﻳﻜﻰ ﺍﺯ ﻣﺮﺩﺍﻥ ﺧﺪﺍﻛﻪ ﻫﻤﻴﺸﻪ ﺁﺭﺯﻭﻯ ﭘﻴﺸﺮﻓﺖﺍﺳﺪﺁﺑﺎﺩ ﺭﺍﺩﺭﺳﺮ ﻣﻰﭘﺮﻭﺭﺍﻧﺪ، ﻧﺎﮔﻬﺎﻥ ﻭ ﻫﻴﺠﺎﻥ ﺯﺩﻩ ﺩﺭﺁﻣﺪ ﻛﻪ: «ﺑﻪ ﺍﻳﻦ ﻣﻴﮕﻦ ﺧﻴﺎﺑﺎﻥﻛﺸﻰ! ﺍﺳﺪﺁﺑﺎﺩ ﺑﻪ ﻳﻚ ﺍﻳﻦﻃﻮﺭﻣﻴﺪﺍﻧﻰ ﺑﺎﺍﻳﻦ ﺧﻴﺎﺑﺎﻥﻫﺎﻯ ﺻﺎﻑ ﺍﺣﺘﻴﺎﺝ ﻣﺒﺮﻡ ﺩﺍﺭﻩ ﺁﻗﺎ!» ﻋﺪﻩﺍﻯ ﺧﻨﺪﻳﺪﻧﺪ ﻭ ﺳﻠﻤﺎﻧﻰ ﻛﻪ ﮔﻮﻳﻰ ﺩﺍﺷﺖ ﺑﺮﺍﻯ ﺧﻮﺩ «ﺍﺟﺮ ﺩﻧﻴﻮﻯ ﻭ ﺍﺧﺮﻭﻯ» ﻛﺴﺐ ﻣﻰﻛﺮﺩ، ﺳﺮﻡ ﺭﺍ ﺩﺭ ﻋﺮﺽ ﺩﻭﺳﻪ ﺩﻗﻴﻘﻪ ﺑﻪ ﻳﻚ ﺧﺮﺑوﺯﻩ ﺗﺒﺪﻳﻞ ﻛﺮﺩ! ﺁﻥﮔﺎﻩ ﻣﺘﻬﻤﻴﻦ ﺭﺩﻳﻒ ﺩﻭﻡ ﺗﺎ ﭼﻬﺎﺭﻡ ﺑﻪ ﻣﻴﺪﺍﻧﭽﻪ ﺑﺮﺩﻩ ﺷﺪﻧﺪ ﻭ ﺧﺮﻣﻦ ﻣﻮﻫﺎ ﺭﺍ ﺩﺭ ﻛﻮﺗﺎﻩ ﻣﺪﺗﻰ ﺍﺯ ﺩﺳﺖ ﺩﺍﺩﻧﺪ. ﺟﻤﺎﻋﺖ ﺍﺯ ﺷﻮﻕ، صلواه ﻓﺮﺳﺘﺎﺩﻧﺪ. ﭘﺪﺭ ﻭ ﻭﺍﺑﺴﺘگان ﻣﺎ، ﺷﻜﺴﺖ ﺧﻮﺭﺩﻩ ﻭ ﺑﻐﺾ ﻛﺮﺩﻩ، ﺳﺮ ﺑﻪ ﺯﻳﺮ ﺍﻧﺪﺍﺧﺘﻪ ﻭ ﻫﻴﭻ ﻧﻤﻰﮔﻔﺘﻨﺪ. ﻓﺮﺩﺍﻯ ﺁﻥ ﺭﻭﺯ ﻣﺮﺍ ﺑﻪ ﺑﺨﺸﺪﺍﺭﻯ ﻓﺮﺍﺧﻮﺍﻧﺪﻧﺪ ﻭ ﺁﻗﺎﻯ ﺑﺨﺸﺪﺍﺭ ﻭﻣﺮﺩﻯ ﻏﺮﻳﺒﻪ ﻣﺮﺍ ﺩﺭﺍﺗﺎﻗﻰ ﺧﻠﻮﺕ ﻣﻮﺭﺩ ﺳﻮﺍﻟﺎﺕ ﻣﺘﻌﺪﺩ ﻗﺮﺍﺭ ﺩﺍﺩﻧﺪ. ﮔﻮﻳﺎ ﺣﺎﺟﻰﺁﻗﺎ ﺭﺍ ﻫﻢ ﺑﻪ ﭘﺮﺱ ﻭ ﺟﻮ ﻛﺸﺎﻧﺪﻩ ﺑﻮﺩﻧﺪ. ﺧﻠﺎﺻﻪﻯ ﻛﻠﺎﻡ ﺍﻳﻦ ﻛﻪ، ﻗﻀﻴﻪ ﻣﺎﺳﺖ ﻣﺎﻟﻰ ﺷﺪ.
 
برگرفته از جلد نخست آتوبیوگرافی مانی: «خشت و خاکستر». جلد نخست.